Derasja bij de Ne'iela van Jom Kipoer 2020 -5781

In het jaar 2020 zijn de diensten van Jom Kipoer bij de LJG Twente afgelast. Deze derasja werd daarom niet gegeven, maar is nu via deze website te lezen.

Als je gelooft dat je op het punt staat God te ontmoeten, dan houd je op de mens te vrezen. (When you believe that you are about to meet God, you stop fearing man.) Dat zei Dr. Zelenko deze maand in een interview. Dr. Zelenko is een orthodox huisarts in New York en behandelde in het hart van de corona-epidemie honderden mensen met werkzame medicijnen, hoewel hij zeer bedreigd werd door machtige partijen.

Er is een doodvreeswekkend staan voor God, die je bevrijdt van de vrees voor mensen. Op Jom Kipoer heeft de hogepriester deze ontmoeting voor God. Hij staat lifnee Hasjem. (Lev. 16,2 en 16,12-13).

Aharon de hogepriester gaat met kruiden en brandende kolen in het Heilige der Heiligen, waar de ark is met de keroevim op het deksel. In de lege ruimte tussen de vleugelen komt, verschijnt,  God, om midden onder Zijn volk te zijn. Maar Aharon kan  zich niet wijden aan dit prachtige paar gouden engelen, kan niet in extase geraken en verenigen met God. Aharon moet deze hele Allerheiligste ruimte in rook hullen. Hij staat alleen in rook gehuld lifnee Hasjem. Niet Mét Hasjem. Hij ziet niets, is de oriëntatie kwijt, heeft geen houvast. Hij is helemaal alleen, omgeven door ondoorzichtige rook. Het volk wacht buiten, bang, dat Aharon dit niet zou overleven en dood neervalt; daarom is er een touw om zijn voet gebonden, om hem er in noodgevallen uit te kunnen trekken.

Waarom is het volk bang om Aharon?

Dat hij deze extreme ervaring van eenzaamheid niet vol kan houden. En daarmee ook niet meer bij hen terugkomt om te helpen voor hun noden. Het is een ervaring van dood, van de diepste existentiële angsten: alleen, verlaten te zijn zonder uitweg en oriëntatie.  Zonder houvast zijn we alleen op onszelf teruggeworpen. Niemand staat naast ons, niemand helpt, we moeten zelf antwoord geven en beslissingen nemen. We worden alleen geboren en sterven alleen. We zijn in rook gehuld en weten niet meer achteruit noch vooruit. We zien noch licht noch donker noch kleuren. Verlamd; alsof de tijd en het leven stil staan. 

We zijn gehuld in de nevel van onze onzekerheden, onwetendheid, tegenstrijdigheden, fantasieën, onwaarheden en leugens. Alle schijnzekerheden zijn in nevel opgelost. Het vertrouwen in wat we dachten wat deugt en klopt is weg. We zijn weggerukt uit onze comfortzone, uit onze holle frasen, doelen en idealen.

Aharon blijft, niemand van buiten weet hoe lang. Hij moet deze confrontatie lifnee Hasjem volhouden. Tot het moment, dat hij achteruit gaand zich buiten om kan draaien. Dan ziet hij weer dat de nevel achter hem ligt, het licht is fel. En hij wendt zich tot het volk, en ziet de nood en behoeften van hun, hun angsten en zorgen en krachten. En hij spreekt het gebed uit, wat wij in de Moesaf bidden: een helder gebed, het programma voor het volgende jaar. Geen nevelig programma, maar helder, consistent, verstandig en moedig: voor een gezond klimaat, voor een rechtvaardige politiek, voor de rechtstaat, voor economische bloei en onafhankelijkheid. De nevel van bangmakerij is verdwenen. Van valsheid, propaganda, misbruik van kennis en wetenschap, verdraaiing en bedreiging. Ik zeg het gebed.

Hij verkondigt een moedig programma, met lange termijndoelen. Hoe kan Aharon dat presteren?

Als je gelooft dat je op het punt staat God te ontmoeten, dan houd je op de mens te vrezen. Voor Aharon was deze ervaring van het staan lifnee Hasjem, de katalysator om tot het volk te spreken en het werk voor de instandhouding op te pakken en de nodige beslissingen te nemen.

Net zoals Dr. Zelenko dat deed in de coronacrisis in NY.

We hebben maanden achter ons, waarin wij veel tijd in afzondering en eenzaamheid moesten doorbrengen.  Er zijn mensen die verlaten en alleen gestorven en begraven zijn. Veel vertrouwen in oude structuren en overtuigingen is beschadigd. Veel mensen weten niet meer wie en wat nog waar is, waar betrouwbare kennis is te vergaren.

Veel mensen zijn in een toestand van constante angst en verlamming. Communicatie is verstoord, de polarisatie neemt toe, snijdt dwars door gezinnen. Ieder op zich moet zelf strategieën vinden die hem hieruit redden, uit deze coronanevel.

Jom Kipoer laat ons zien, dat de momenten van in nevel gehuld te zijn, de diepste en dichtste manier kan zijn, lifnee Hasjem te staan. Als we deze momenten uithouden en niet vluchten, kunnen we ons bewust worden van de nevel in onszelf, de nevel in onze gedachten en gevoelens, de rook die door anderen wordt op getrokken.  

En dan  kunnen we terugkeren, ons omdraaien en weer bij de gemeenschap en de wereld komen, nu helder en bereid, de uitdagingen en het werk aan te gaan, die op ons wachten. Met nieuwe kennis en inzicht en hoop en moed. Zodat ook het volgende jaar door onze inzet veiligheid, welvaart, gezondheid en solidariteit moge brengen.

Drs. Elishewa van Steenis-Vetter, Ne’iela van Jom Kipoer, 28 september 2020 / 10 tisjri 5781