Derasja voor Sjabbat Korach

Korach, wie kent hem niet. De opstandeling, die uiteindelijk verzwolgen zal worden door de aarde vanwege zijn strijd, samen met zijn makkers. Flavius Josephus, de Joodse historicus van de 1e eeuw vdgj, schetst het beeld goed:

Korach, een Hebreeër uit de hoogste kringen, zowel door geboorte als door zijn rijkdom; een goed spreker; een die het volk gemakkelijk kon overtuigen met zijn toespraken; zag dat Mosje in een buitengewoon grote waardigheid verkeerde, en zich daar ongemakkelijk bij voelde, en benijdde hem om die reden. Hij is van dezelfde stam als Mosje, en verwant aan hem. Zijn afkeer bestond er vooral uit, dat hij vond dat hij die eervolle post meer verdiende, vanwege zijn grote rijkdommen; meer dan Mosje bezat en dat hij minstens zo’n goed komaf had als Mosje. (Oudheden van de Joden, 4:2)

In de Bijbelse tekst van Parasjat Korach en in een groot deel van de Joodse traditie is Korach een jaloerse demagoog, die opstand tegen Mosje en Aäron in de woestijn aanwakkert. Nadat hij Mosje’s en Aärons leiderschap heeft uitgedaagd, stemt hij in met de "Grote Israëlitische Bake Off": Korach en zijn volgelingen moeten wierook aanbieden op vuurpannen, naast Mosje en Aaron - en Gods aanvaarding zal de uitverkoren leider laten zien. Het is niet verwonderlijk dat Mosje en Aäron winnen; we weten al van tevoren dat zij de good guys zijn. Korach en zijn volgelingen, samen met Dathan en Abiram en hun volgelingen - we lijken hier twee rebellieverhalen te hebben -  Dathan en Abiram, de twee politieke bondgenoten van Korach, dagen ook Mosje's gezag uit door te weigeren hem te ontmoeten. "We komen niet!" zeggen ze gewoon tegen Mosje. Toe maar. Ze tarten Mosje en beschuldigen hem van het uitbuiten van "degenen [die uw] ondergeschikten zijn" (Numeri 16:12-14). ) – Korach en zijn volgelingen worden ofwel verteerd door vuur of opgeslokt door de aarde. God slaat het volk met een plaag, Aaron grijpt dapper in en de mensen stoppen met klagen – tenminste tot de volgende parasja.

We zouden Korach gemakkelijk kunnen vergelijken met gebrekkige aanstormende leiders van onze eigen tijd, die doen alsof ze voor het volk spreken terwijl ze zelf de macht willen. Maar Korachs rebellie is de beroemdste van het boek Bemidbar / Numeri, en misschien wel van de hele Thora. Mosje en Aäron nemen deze rebellie serieus, net als God. Zozeer zelfs, dat de vuurpannen van de rebellen worden platgeslagen om een metalen beplating voor het altaar te maken, duidelijk in Thora opgenomen als een teken voor alle tijden (Numeri 17:3). Wat is de diepere aard van de uitdaging die Korach stelt en wat moet het ons leren?

In de Plaut, de heerlijke Amerikaanse Dasberg van de Reform, spreekt men over de dubbele uitdaging van Korach. Ten eerste beweert Korach volmaaktheid te hebben bereikt: "de hele gemeenschap is heilig" (Numeri 16:3). De grote Israëlische filosoof Yeshayahu Leibowitz zl. merkt treffend op dat Korach niet begrijpt dat heiligheid een proces is en dat perfectie als een stip aan de horizon altijd net buiten ons bereik ligt. Ten tweede wordt Korach gemotiveerd door, en voedt hij, jaloezie op Mosje en Aäron: "Waarom verheft u zich dan boven de gemeente van de Eeuwige?" (Numeri 16:3). Hij ziet leiderschap als een recht in plaats van als een verantwoordelijkheid, hoewel het op dit punt in het verhaal moeilijk voor te stellen is dat iemand Mosje’s of Aarons baan wil.

Mosje en Aäron daarentegen vertonen echt leiderschap. Als Korach hem beschuldigt, valt Mosje op zijn gezicht. Volgens rabbijn Schneur Zalman van Liadi doet hij dit, "om te onderzoeken of de beschuldigingen tegen hem enige basis hadden." En Aäron, wanneer hij geconfronteerd wordt met een plaag die het gevolg is van Gods toorn over de opstand tegen hem en zijn broer, neemt zijn vuurpan nogmaals in de hand, niet om zijn gezag te verdedigen, maar om zijn volk te verdedigen.

  Bron: www.torahinmotion.org

Het is gemakkelijk om Korach te demoniseren en Mosje en Aäron de hemel in te prijzen. Maar is het niet zo dat ieder van ons meer of minder "leeft met een voortdurend conflict tussen een 'innerlijke Mosje' en een 'innerlijke Korach' – tussen nederigheid en arrogantie, tussen onbaatzuchtigheid en egoïsme." Het is om deze reden dat de vuurpannen in het altaar zijn verwerkt: als een herinnering: om ons te behoeden voor de arrogantie en om ons te leren dat we niet immuun zijn voor arrogantie!

De beplating op het altaar is dus niet alleen een herinnering aan Korachs zonde. Het is meer nog een herinnering aan de zonde die op de loer ligt in het hart van de vromen in ons allemaal, een voortdurende waarschuwing dat het helemaal niet duidelijk is wie de heilige en wie de zondaar is, dat ieder van ons zowel heilige als zondaar is, en de lijn die de twee scheidt is inderdaad erg onduidelijk.

Met dank aan de Plaut. Sjabbat sjalom.

Sjabbat 2 juni 2022/ 3 tammoez 5782 – Bert Oude Engberink