Parasjat Wa'era

Derasja bij Sjabbat Wa'era

Wie het leven van een mens redt is alsof hij de hele wereld heeft gered. En wie het leven van een mens neemt is als hij de hele wereld heeft vermoord.

We lazen zojuist uit de sidra Wa-era. Thema hier is dat farao’s hart verhardde. En dat het God zelf was die hier voor zorgde. De maat van Egypte was blijkbaar vol. Dezer dagen hebben we gezien wat een verhard hart vermag. En wat rachmones kan bereiken.

Hij was een moslim-jongen uit Mali, Lassana Bathily, 24 jaar, die afgelopen week op heroïsche wijze het leven wist te redden van zes klanten, waaronder een baby van een half jaar, in de koosjere supermarkt in Parijs. Hij wist ze te verstoppen in een ondergrondse bergruimte en die goed af te sluiten. Hij redde ze uit de handen van een stel zeer gevaarlijke volstrekt boosaardige mensen, ook moslims, die hen zonder enige twijfel hadden afgeschoten. Hun enige doel was immers om in hun eigen ondergang zoveel mogelijk mensen, bij voorkeur Joden, de dood mee in te nemen. Hun god is niet als de onze; past niet bij het godsbeeld van de grote meerderheid van hun mede-moslims. Zij doen niets anders dan levens offeren aan de afgod Moloch; de vroeg-historische afgod die nooit genoeg bloed aan zich geofferd ziet; die pas verzadigd raakt bij vermoorde baby’s en grijsaards. Iedere generatie kent de dienst aan een moloch. Vandaag vermoorden zij met veel plezier het vrije woord, gezagsdragers en Joden. Altijd weer Joden.

De Joodse school, die ze naar het schijnt eerst wilden aanvallen, was plotseling te moeilijk geweest om in te nemen; daarom vlogen ze de supermarkt maar in. Stel je voor. Juist een school, met heel veel kinderen, hadden ze willen treffen. Het Jodendom is gek op kinderen, is gek op het leven, is gek op kennis, is gek op vooruitgang. Wat een tegenstelling tot het denken van deze moordenaarsbendes en hun vele supporters: een kinderleven telt niet; de marteldood wordt verheerlijkt, achterlijkheid is de norm en hun ideaal is een terugkeer naar de barbaarse oudheid van de woestijn. De aanvallen op de redactie van het tijdschrift Charlie Hebdo, het afschieten van politieagenten op straat en de moord in de supermarkt schokten Europa en de rest van de beschaafde wereld – of wat daar voor doorgaat. 17 doden bij elkaar. 17 verwoeste levens en 17 verwoeste families. 17 keer werd de mensheid vermoord. Op vele andere plaatsen ter wereld zijn deze aanslagen een dagelijkse gang van zaken. Bekend bij ons is de situatie in Nigeria en Kameroen, waar met veel voortvarendheid op Christenen wordt gejaagd, net als in mislukte landen als Syrië en Irak, in Gaza, in Soedan, Libië,  Afghanistan, Pakistan, Somalië, Eritrea, Ethiopië, Kenia, en af en toe in Indonesië en op de Filipijnen. De rij is langer. Wat een wereld…

Maar Parijs was dichtbij huis. Het voelde alsof we erbij waren en het had hier kunnen zijn. Velen van ons zijn wel eens in Parijs geweest; een stedentrip die je je leven bijblijft, omdat het er zo mooi is. De moord op Theo van Gogh past in het zelfde kader. Ook hij spotte met religie; en wat ik hier ook van mag vinden – het is een recht in de westerse wereld.

Afgelopen dinsdagavond waren Annemiek en ik bij de stilte-bijeenkomst in de Hervormde kerk hier om de hoek. We vertegenwoordigden de LJG. Van Rooms-Katholieke en Protestants-Christelijke zijde en vanuit de Islamitische Gemeenschap waren ook vertegenwoordigers, waaronder de pastor, de dominee en de imam, alsmede burgemeester Gerritsen, loco-burgemeester mw. Nijhuis en oud-wethouder Ten Voorde, namens de overheid. En veel burgers – daar ging het om – van zeer verschillend pluimage. DE voorzitter van de Hervormde kerkenraad, de burgemeester en de dominee spraken en er werd gelezen uit de bijbel  (I Corinthen 13, voor wie het wat zegt) door de pastor en uit de koran door de imam. Allemaal heel vredige teksten. Ik had de eer de kaarsen te mogen aansteken – het licht dat de duisternis verdrijft. Mij was ook gevraagd of ik wou spreken, maar had dat beleefd afgeslagen. De afsluiting van de avond was een spontane vredewens-groet. Iedereen gaf elkaar een hand en wenste elkaar vrede en een veilig bestaan. Dat was de inzet geweest van de burgemeester. Dat hoe verschillend we ook mogen zijn, we in het plaatsje Haaksbergen, of waar dan ook, alleen maar kunnen samen leven als we onvoorwaardelijk de ander als volwaardig buur willen beschouwen. En geïnteresseerd kunnen zijn in elkaars welbevinden. En van elkaar wat kunnen verdragen en soms ook eens onszelf willen begrenzen.   

Deze week rouwt de Joodse wereld specifiek om de vermoorde Philippe Braham, Yohan Cohen, Yoav Hattab en Francois Michel Saäda, die omkwamen in de supermarkt. Zij zijn reeds in Jeroesjalajiem begraven. En de Charlie Hebdo-schrijvers Elsa Cayat en Georges David Wolinski. Hij was al 80. Totaal 17 mensen werden er vermoord.

Wij als kille staan vandaag stil bij de meer dan 2600 vermoorde inwoners van de kehillot van Pilsen in toenmalig Tsjechoslowakije. Zij werden voor het merendeel op 17 en 26 januari 1942 opgepakt en de dood ingevoerd door de moordenaars van toen. Het is rond een van hun Thorarollen dat onze kehilla zich heeft weten op te bouwen. We zullen straks een jizkor voor hen maken.

Dan wil ik eindigen met een verzoek van B., om u nog eens te noemen dat de sioem op 17 februari zal zijn, en u allen bent uitgenodigd daarvoor.

Dan zijn er uitnodigingen gestuurd voor de Toe Bisjewat-seider op 3 februari bij D. en B. thuis. Twee mooie momenten: het vieren van het Nieuwjaar der Bomen en het vieren van voortgaande Joodse studie. Laten we ons daar maar op blijven richten. Uiteindelijk zullen het vasthouden aan onze tradities en het vermeerderen van Joodse kennis meer bijdragen aan de verlossing van de wereld dan alle fanatisme bij elkaar.  

Ik wens u Sjabbat sjalom. 

Sjabbat 17 januari / 26 tewet 2014 - Bert Oude Engberink